Hướng dẫn thủ tục thừa kế đất đai không có di chúc

Trên thực tế xảy ra rất nhiều trường hợp thừa kế đất đai không có di chúc. Việc xử lý và phân chia tài sản thừa kế theo pháp luật đòi hỏi người thừa kế phải hiểu rõ các quy định, thủ tục pháp lý cũng như quyền lợi và nghĩa vụ của mình. Trong bài viết này, Công chứng Kim Cúc sẽ giúp bạn hiểu rõ về các bước cần thiết để hoàn tất thủ tục thừa kế đất đai khi không có di chúc. Từ việc xác định người thừa kế hợp pháp, chuẩn bị hồ sơ, đến các bước tiến hành thủ tục tại các cơ quan chức năng, từ đó đảm bảo quyền lợi của mình một cách tốt nhất.

Thừa kế đất đai không có di chúc là như thế nào?

Thừa kế đất đai không có di chúc là tình huống xảy ra khi người sở hữu đất đai qua đời mà không để lại di chúc hoặc di chúc không hợp pháp. Trong trường hợp này, quyền sử dụng đất đai sẽ được chuyển giao cho những người thân thích gần nhất của người quá cố theo quy định của pháp luật về thừa kế.

Quy định về thừa kế đất đai không có di chúc được nêu trong Bộ luật Dân sự 2015. Theo đó, quyền sử dụng đất đai sẽ được chuyển giao theo thứ tự ưu tiên theo hàng thừa kế như sau:

• Hàng thứ nhất: Bao gồm vợ/chồng, cha mẹ ruột và cha mẹ nuôi, con ruột và con nuôi của người để lại di sản thừa kế.
• Hàng thứ hai: Bao gồm ông bà nội và ông bà ngoại, anh chị em ruột, cháu ruột của người để lại di sản thừa kế.
• Hàng thứ ba: Bao gồm cụ nội và cụ ngoại; bác, chú, cậu, cô, dì ruột; cháu ruột và chắt ruột của người để lại di sản thừa kế.

Trong trường hợp có nhiều người cùng hàng thừa kế, thì quyền sử dụng đất đai sẽ được chia đều cho tất cả những người đó. Trường hợp những người ở hàng trên không còn, không có quyền hoặc từ chối nhận di sản thì hàng dưới sẽ có quyền nhận di sản.

Việc phân chia thừa kế đất đai không có di chúc là rất quan trọng vì nó quyết định quyền sử dụng đất đai của người thừa kế. Nếu không thực hiện đúng quy trình, có thể dẫn đến tranh chấp, khiếu kiện, tốn kém chi phí, thời gian và mất tình cảm gia đình.

Những giấy tờ cần chuẩn bị để nhận thừa kế đất đai không có di chúc

• Giấy tờ tùy thân của những người thừa kế: Chứng minh nhân dân hoặc căn cước công dân hoặc hộ chiếu còn hạn sử dụng. Cần chuẩn bị cả bản sao và bản chính để đối chiếu.
• Giấy tờ chứng minh quan hệ thân thích tùy thuộc theo hàng thừa kế: Đăng ký kết hôn, giấy khai sinh của người thừa kế, giấy chứng tử…
• Giấy chứng tử của người để lại di sản.
• Giấy tờ về nguồn gốc đất đai: Giấy chứng nhận quyền sử dụng đất của người để lại di sản.
• Dự thảo văn bản thoả thuận phân chia di sản thừa kế hoặc văn bản khai nhận di sản thừa kế (nếu có).
• Phiếu yêu cầu công chứng: người thừa kế ghi đầy đủ thông tin và ký xác nhận vào mẫu phiếu của tổ chức hành nghề công chứng.

Lưu ý: Tùy vào từng trường hợp cụ thể, tổ chức hành nghề công chứng có thể yêu cầu bổ sung thêm giấy tờ khác.

Các bước nhận thừa kế đất đai không có di chúc

#1. Xác định người thừa kế

Bước đầu tiên trong quá trình thừa kế đất đai không có di chúc là xác định người thừa kế hợp pháp. Điều này được thực hiện dựa trên quan hệ thân thích với người để lại di sản và tuân theo nguyên tắc hàng thừa kế được quy định trong Bộ luật Dân sự 2015 đã nêu ở phần trên.

Trường hợp có nhiều người cùng hàng thừa kế, họ cần phải thống nhất và lập văn bản thoả thuận phân chia di sản thừa kế hoặc văn bản khai nhận di sản thừa kế để xác định phần quyền thừa kế của mỗi người. Văn bản này phải được công chứng để có giá trị pháp lý theo quy định của Luật Đất đai 2015.

#2. Nộp hồ sơ

Người thừa kế nộp hồ sơ như hướng dẫn bên trên tại Văn phòng công chứng hoặc phòng công chứng nơi có đất.

#3. Kiểm tra hồ sơ

Công chứng viên tiếp nhận sẽ tiến hành kiểm tra kỹ lưỡng toàn bộ hồ sơ, giấy tờ. Tùy vào từng tình huống, công chứng viên sẽ yêu cầu người thừa kế bổ sung giấy tờ nếu thiếu; hoặc từ chối công chứng nếu hồ sơ không hợp lệ; hoặc thụ lý hồ sơ và ghi vào sổ công chứng.

#4. Niêm yết thông tin về di sản thừa kế

Công chứng viên sẽ soạn thảo văn bản thông báo và niêm yết công khai tại trụ sở Uỷ ban nhân dân xã nơi người để lại di sản có hộ khẩu thường trú cuối cùng. Nếu nơi này và nơi có đất không trùng nhau, công chứng viên cần niêm yết thêm tại Uỷ ban nhân dân xã nơi có đất.

Văn bản niêm yết phải bao gồm đầy đủ các thông tin: Họ tên người để lại di sản và người thừa kế; chi tiết về di sản thừa kế, thời gian bắt đầu và kết thúc niêm yết…

Quá trình niêm yết sẽ diễn ra trong vòng 15 ngày làm việc.

#5. Công chứng văn bản

Sau khi hết thời gian niêm yết và nhận kết quả từ Ủy ban nhân dân xã, nếu không có khiếu nại hoặc tố cáo về việc chia thừa kế, công chứng viên sẽ hướng dẫn người thừa kế ký vào văn bản thỏa thuận phân chia di sản hoặc khai nhận di sản.

Sau đó, công chứng viên sẽ so sánh bản chính với bản sao của giấy tờ do người yêu cầu công chứng đã nộp trước đó. Nếu hồ sơ đầy đủ, công chứng viên sẽ ký xác nhận trên từng trang của văn bản, ký tên vào lời chứng và đóng dấu.

#6. Nhận kết quả

Sau đó, người thừa kế sẽ nhận được văn bản công chứng để tiếp tục quá trình chuyển quyền sử dụng đất đai.

Thời gian thực hiện việc công chứng dao động từ 02 đến 10 ngày làm việc, không bao gồm thời gian xác minh, niêm yết thông báo và nhận kết quả niêm yết.

Hy vọng bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích về thừa kế đất đai không có di chúc và thủ tục thực hiện. Bằng việc nắm rõ các bước cũng như giấy tờ cần thiết, bạn có thể hoàn thành thủ tục thừa kế một cách hiệu quả. Mọi thắc mắc liên quan đến tư vấn pháp luật hoặc các dịch vụ công chứng đảm bảo an toàn pháp lý, vui lòng liên hệ Văn phòng Công chứng Phan Thị Kim Cúc!

• Điện thoại: 028 376 55 666
• Hotline: 0917 329 123
• Fanpage: Congchungkimcuc